Analiz Örneği

YÖNTEM

Bu bölümde araştırmanın yöntemi hakkında bilgiler sunulmuştur.

1. Araştırmanın Modeli

Araştırma kapsamında nicel araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Nicel araştırma yöntemlerinde veriler deney veya gözlemler yolu ile elde edilmektedir. Nicel araştırma kapsamında oluşturulmuş olan ölçme araçları tekrarlanabilmektedir. Bu çalışma kapsamında nicel veri yöntemi olarak iki aşamalı çoktan seçmeli test geliştirilmiştir.

2. Araştırma Yöntemi

            Söz konusu araştırmada nicel analiz yöntemlerinden kesitsel tarama araştırma yöntemi uygulanmıştır. Tarama modeli, bir olay ya da durumu gözlemlemek amacıyla tercih edilmektedir. Kesitsel tarama modelinde ise, ölçülmek istenen özellik tek bir seferde ölçülmekte ve değerlendirilmektedir. Araştırma kapsamında bu yüzden nicel analiz yöntemlerinden kesitsel tarama modeli tercih edilmiştir.

3. Çalışma Grubu

Çalışma grubunu Şanlıurfa ilinin Siverek ilçesinde yer alan ortaokullardaki öğrenciler oluşturmaktadır. Çalışma grubunda yer alan ortaokullar Dumlupınar Ortaokulu, Metin Gençdal Ortaokulu, Halid Gürpınar Ortaokulu, Yunus Emre Ortaokulu, Siverek Ortaokulu ve Ahmed Arif Ortaokulu oluşturmaktadır. Çalışma grubunda yer alan ortaokullar seçilirken, benzeşik örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Bu yöntemde, örneklem evrenin benzer özellikler sergileyen alt grubundan rastgele elde edilmektedir. Araştırma kapsamında toplam 349 öğrenciye ulaşılmıştır. Öğrenciler ve okullarına ait bilgiler Tablo 1’de sunulmuştur.

 

 

 

 

 

 

4. Veri Toplama Araçları

Araştırma kapsamında veri toplama aracı olarak, araştırmacı tarafından hazırlanan ve 8 uzman görüşü alınan 21 soruluk 2 aşamalı test oluşturulmuştur. İki aşamalı testin geliştirilmesi sürecinde aşağıdaki süreç izlenmiştir. Bu süreç, Treagust (1988) tarafından geliştirilmiş olup, iki aşamalı testlerin geliştirilmesi sürecinde model olarak kullanılmaktadır:

• Konu ile alakalı olan önermelerin tespit edilmesi,
• Konu ile alakalı kavram haritasının geliştirilmesi,
• Tespit edilen önermelerin, kavram haritasına eklenmesi,
• Kapsam geçerliliğinin oluşturulması,
• Literatür araştırması,
• Test maddelerinin geliştirilmesi,
• İki aşamalı testin geliştirilmesi,
• Belirtke tablosunun meydana getirilmesi.

 

• Konuyla ilgili önermelerin tespit edilmesi

Bu kısımda yer bilimleri konusuna dair araştırmalar yapılmış ve konu kapsamına hakim olabilmek için önerme cümleleri hazırlanmıştır. Yer bilimleri konusu ile ilgili önerme cümleleri şu şekildedir:

 

• Konuyla ile alakalı kavram haritasının geliştirilmesi

Kavramlar arasında var olan ilişkiyi ortaya çıkarmak amacıyla kullanılan bir yöntem olan kavram haritaları, konuya dair tüm kavramların bütün bir şekilde incelenmesini sağlaması bakımından önemlidir.

 

Şekil 1: Kavram Haritası

 

• Tespit edilen önermelerin, kavram haritasına eklenmesi

Yer bilimleri konusunda kavram haritasının geliştirilmesi esnasında hazırlanmış ve yukarıdaki bölümde sıralanmış olan önermeler de dikkate alınmıştır.

• Kapsam geçerliliğinin oluşturulması

Testin hazırlanması sürecinde oluşturulmuş olan önermeler ve kavram haritaları üniversitede görevli araştırmacılar ve okullarda görevli öğretmenler tarafından incelenmiştir. Araştırmacı ve öğretmenler önermeleri değerlendirmiş ve kapsam geçerliliğinin sağlanması için önerilerde bulunmuşlardır.

Bu kapsamda 8 uzmana önermeler ile kavram haritası gösterilmiş ve görüşleri alınmıştır. Uzmanlardan gelen geri dönüşlere göre gerekli düzenlemeler yapılmıştır.

• Literatür araştırması

Kapsam geçerliliği sağlandıktan sonra çalışma ile ilgili literatür araştırmaları yapılmıştır. Yer bilimleri konusunda daha önce yapılmış çalışmalar ve bu çalışmalardan elde edilen sonuçlar ve kavram yanılgıları incelenmiştir.

• Yapılandırılmamış öğrenci mülakatları

Bolat vd. (2014) tarafından yapılan çalışmada kullanılan açık uçlu sorular bu çalışma için kaynak teşkil etmiştir. Test soruları ve seçenekleri hazırlanırken, öğrencilerde oluşan kavram yanılgıları dikkate alınmıştır.

• Test maddelerinin geliştirilmesi

Çoktan seçmeli test maddelerinin geliştirilmesi sürecinde oluşturulan önermeler, kavram haritası, öğrencilerin konuyla ilgili kavram yanılgıları dikkate alınmıştır. Soruların ortaya çıkarılma sürecinde öğrencilerin en çok kavram yanılgısına sahip olduğu konular seçilmiştir.

Oluşturulan 21 soru öncelikle uzmanlara sunulmuştur. 8 uzmanın incelemesinden sonra sorularda gerekli düzeltme ve düzenlemeler yapılmıştır.

• İki aşamalı testin geliştirilmesi

İki aşamalı test sürecinde bir adet soru kökü ve üç farklı cevap seçeneği bulunmaktadır. Öğrencilerden doğru cevabı bulması beklenmektedir. İkinci aşamada ise, üç seçenek ve bir boş seçenek yer almaktadır. Öğrenciler bu boş seçenekte ihtiyaç duyduğu takdirde görüşlerini açıklayabilecektir.

 

• Belirtke tablosunun meydana getirilmesi

İki aşamalı test kapsamında soru maddeleri ve bu soru maddelerine ait kavram yanılgıları aşağıdaki tabloda sunulmuştur:

Tablo 2: İki Aşamalı Test için Belirtke Tablosu

Maddeler	Konu Alanı	Önerme Cümlesi
Madde 1	Güneş, Dünya ve Ay	4
Madde 2	Güneş, Dünya ve Ay	6-7
Madde 3	Ay’ın hareketleri ve evreleri	23
Madde 4	Ay’ın yapısı ve özellikleri Ay’ın hareketleri ve evreleri	24
Madde 5	Güneş, Dünya ve Ay	8 -13
Madde 6	Güneş, Dünya ve Ay	8 -13
Madde 7	Ay’ın yapısı ve özellikleri Güneş, Dünya ve Ay	4 – 6 – 7
Madde 8	Güneş, Dünya ve Ay	1
Madde 9	Güneş’in Yapısı ve Özellikleri	4 – 7
Madde 10	Güneş’in Yapısı ve Özellikleri	4
Madde 11	Güneş’in Yapısı ve Özellikleri	2 – 25
Madde 12	Güneş’in Yapısı ve Özellikleri	2 – 25
Madde 13	Güneş’in Yapısı ve Özellikleri	3 – 5
Madde 14	Güneş’in Yapısı ve Özellikleri	9
Madde 15	Güneş, Dünya ve Ay	3 -10
Madde 16	Güneş, Dünya ve Ay	3
Madde 17	Güneş, Dünya ve Ay	3 – 5 – 9 -10
Madde 18	Güneş, Dünya ve Ay	3 – 11
Madde 19	Güneş, Dünya ve Ay	11
Madde 20	Güneş, Dünya ve Ay	12 – 14
Madde 21	Güneş, Dünya ve Ay	1

 

Konu başlıkları, önermeler, kavram yanılgıları ve sorular okullarda görevli olan öğretmenlere sunulmuş ve gelen geri dönüşlere göre düzeltme ve düzenleme yapılmıştır.

• Uygulama
• Analiz

Öğrencilerin sorulara verdikleri cevaplar incelenmiş ve bir puanlama sistemi geliştirilmiştir. Buna göre, her doğru cevap ve doğru neden için 3 puan, her yanlış cevap ve doğru neden için (1. kısım yanlış, 2. kısım doğru) 2 puan, her doğru cevap ve yanlış neden için (1. kısım doğru, 2. kısım yanlış) 1 puan, yanlış cevap ve yanlış neden için de 0 puan verilmiştir.

Verilen cevaplar incelenmiş, kavram yanılgıları ortaya çıkarılmıştır. Kapsam ve yapı geçerliliği kapsamında uzman görüşlerine başvurulmuştur. SPSS 22 ve TAP: Test Analysis Programı yardımı ile standart sapma, güvenilirlik katsayısı, madde güçlük indeksi ve madde ayırt edicilik indeksi hesaplanmıştır.

• Araştırmacının Rolü

Soruların hazırlanması esnasında 8 uzmanın görüşü alınmıştır. Tüm sorular Milli Eğitim Bakanlığı’nın kurallarına göre incelenmiştir. Uygulamalar, öğretmenler gözetiminde gerçekleştirilmiştir. Araştırmacı, testlerin hazırlanması esnasında veya uygulanması esnasında öznel bir yargıda bulunmamıştır. Tüm süreç uzmanların yönlendirmelerine göre ilerlemiştir.

• Geçerlilik

Uygulamanın geçerli ve güvenilir olması için, araştırmacı bu alanda yapılmış olan tüm literatürü taramıştır. Oluşturulan sorular uzman görüşlerine göre revize edilmiştir. Bunun yanında, tüm soruların Yer Bilimleri ile ilgili olmasına dikkat edilmiştir.

 

 

BULGULAR

Bu bölümde araştırma bulguları hakkında bilgiler sunulmuştur.

1. Testin Uygulanması

Hazırlanan iki aşamalı teşhis testi 2020-2021 eğitim öğretim yılı Güz yarıyılında Şanlıurfa ilinin Siverek ilçesinde bulunan 5 ortaokulda yer alan 349 beşinci sınıf öğrencisine uygulanmıştır. Test iki aşamalı 21 sorudan oluşmakta ve uygulama süresi de 35-40 dakika arasındadır.

 

Tablo 3: Uygulamaya Katılan Öğrencilere Yönelik Demografik Bilgiler

Okul	N	Nkız	Nerkek
Dumlupınar Ortaokulu	97	50	47
Metin Gençdal Ortaokulu	28	15	13
Halid Gülpınar Ortaokulu	56	31	25
Yunus Emre Ortaokulu	48	18	32
Siverek Ortaokulu	100	34	66
Ahmed Arif Ortaokulu	20	13	7
TOPLAM	349	159	190

 

Uygulamaya katılan öğrencilere ait detaylar Tablo 3’de sunulmuştur. Buna göre katılımcıların % 45,55’i kız ve % 54,45’i erkektir.

2. Testin Değerlendirilmesi

 

Testin değerlendirilmesi sürecinde Karataş vd. (2003) tarafından açıklanmış olan değerlendirme kriterleri esas alınmıştır. Buna göre, her doğru cevap ve doğru neden için 3 puan, her yanlış cevap ve doğru neden için (1. kısım yanlış, 2. kısım doğru) 2 puan, her doğru cevap ve yanlış neden için (1. kısım doğru, 2. kısım yanlış) 1 puan, yanlış cevap ve yanlış neden için de 0 puan verilmiştir. Puanlama ile ilgili detaylar Tablo 4’te sunulmuştur:

 

 

Tablo 4: Testin Puanlanma Kriterleri

Değerlendirme Kriterleri	Puan
Doğru Cevap – Doğru Neden	3
Yanlış Cevap – Doğru Neden	2
Doğru Cevap – Yanlış Neden	1
Yanlış Cevap – Yanlış Neden	0

 

2. Testin Güvenilirlik Analizi

Büyüköztürk ve arkadaşları (2014) tarafından güvenilirlik kavramının üç farklı anlamda kullanılabileceği belirtilmiştir. Güvenilirlik kavramı duyarlılık, kararlılık ve tutarlılık anlamında kullanılabilmektedir. Aynı ölçme aracı kullanılarak aynı amaç doğrultusunda eşit koşullarda farklı dönemlerde yapılan çalışmaların benzer sonuçlar çıkarması ve kararlılık göstermesi gerekmektedir. Ölçme araçlarının ölçülmesi istenilen özelliği doğru ölçme derecesi güvenilirlik kavramı ile açıklanmaktadır. Diğer bir ifadeyle, ölçme sonuçlarının hatalardan olabildiğince uzak olması gerekmektedir (Büyüköztürk vd., 2014).

Seçer (2013) bir ölçme aracının güvenilirliğini belirlemek için dört farklı yöntem kullanıldığını belirtmektedir.  Test – tekrar test yöntemi, eşdeğer formlar yöntemi, iki yarı yöntemi ve Cronbach alpha yöntemi olarak sıralanan bu yöntemler aşağıda açıklanmıştır:

Test  – tekrar test yöntemi: Bu yöntemde aynı ölçme aracı, aynı gruba belirli aralıklarla uygulanmaktadır. Bu iki uygulama neticesinde elde edilen puanlar arasındaki korelasyon göz önünde bulundurularak ölçme aracının güvenilirliği belirlenmektedir. Bu yöntem ölçme neticesinde elde edilen puanların kararlılığı hakkında bilgi vermektedir (Seçer, 2013).

Eşdeğer formlar yöntemi: Bu yöntemde aynı özelliği ölçebilecek paralel iki ölçme aracından faydalanılarak uygulamalar yapılmaktadır. Yapılan uygulamalar neticesinde elde edilen puanlar arasındaki korelasyon incelenerek ölçme aracının güvenilirliği belirlenmektedir. Bu yöntem ölçme neticesinde elde edilen puanların kararlılığı hakkında bilgi vermektedir (Seçer, 2013).

İki yarı yöntemi: Bu yöntem özellikle ölçek geliştirme çalışmalarında sıklıkla kullanılmaktadır. Bu yöntemde yalnızca bir kez uygulama yapılmaktadır. Yapılan uygulama neticesinde ölçme aracı iki eşit parçaya bölünmektedir. Bu parçalar arasındaki tutarlılık göz önünde bulundurularak güvenilirlik hesaplanmaktadır (Seçer, 2013).

Cronbach alpha yöntemi: Bu yöntem özellikle ölçek geliştirme çalışmalarında sıklıkla kullanılmaktadır. Bu yöntemde de yalnızca bir kez uygulama yapılmaktadır. Yapılan uygulama neticesinde ölçme aracındaki maddeleri arasındaki uyumun göz önünde bulundurularak güvenilirlik hesaplanmaktadır. Böylece ölçme aracının iç tutarlılığı belirlenmektedir (Seçer, 2013)

Çalışmamızda anketin güvenilirliği belirlenirken Cronbach alpha yönteminden faydalanılmıştır. Test bir kez uygulanarak uygulama neticesinde testte bulunan maddelerin birbiri ile uyumu incelenmiştir. Cronbach alpha yönteminde ölçme aracında bulunan maddeler arasındaki uyum değeri α ile gösterilmektedir ve 0 ile 1 arasında bir değer almaktadır. Cronbach alpha değeri (α) ölçme aracının güvenilirliğini ifade etmektedir. Ölçme aracının güvenilir olması ve iyi bir iç tutarlılık seviyesinde olması için α değerinin en az 0.70 olması gerekmektedir.

Yapılan teşhis testinin güvenilirlik değeri Tablo 5’te sunulmuştur:

Tablo 5: Testin Güvenilirlik Değeri

Güvenilirlik Katsayısı	Madde Sayısı
0,797	21

 

Yapılan güvenilirlik analizi sonucuna göre güvenilirlik katsayısı 0,797 çıkmış olup, bu değer testin güvenilir olduğunu göstermektedir.

3. Testin Geçerlilik Analizi

Geçerlilik, kullanılan ölçme aracının hazırlanma amacına uygunluğunu göstermektedir. Ölçme aracı, sadece ölçülmek istenen özellik ile ilgili bilgiler vermeli ve başka özellikleri ölçme işlemine karışmaması gerekmektedir. Bir ölçme aracının geçerli olarak kabul edilebilmesi için ilk olarak güvenilir gerekmektedir. Güvenilirlik seviyesi geçerlilik için bir üst sınır meydana getirmektedir. Fakat “güvenilir olan her test geçerlidir” şeklinde bir yorum yapmak mümkün değildir (Karasar, 2014).

Tezbaşaran (2008) ölçekten elde edilen puanların geçerliliğinin puanların kullanım amacı ile ilgili olduğunu belirtmektedir. Geçerliliğin kanıtlara dayalı tahmin ve yorumlarda bulunduğunu söylemek mümkündür. Geçerliliğin elde edilmesi için ölçmenin amacına uygun şekilde farklı yöntemlerden faydalanılabilmektedir. Geçerlilik en çok kabul gördüğü şekli ile üç kategoride değerlendirilmektedir. Bu kategoriler kapsam geçerliliği, ölçüt geçerliliği ve yapı geçerliliğinden oluşmaktadır.

Kapsam geçerliliği, ölçme aracının ölçülmek istenen nitelik ile ilgili ait evreni içerisinde ne kadar barındırdığını göstermektedir. Geçerliliği sağlayabilmek adına ölçülmek istenen niteliğin amaca uygun biçimde sınırlarının belirlenmesi, iyi bir biçimde tanımlaması gerekli kriterleri tespit edilmesi ve bu kapsama dahil olan maddelerle evren oluşturulması gerekmektedir. Oluşturulan maddelerin ölçme işlemi neticesinde ulaşmak istenilen her bilgiyi vermesi gerekmektedir. Başka bir ifadeyle her kriteri temsil eden bir madde bulunması gerekmektedir (Yurdugül, 2005).

İki aşamalı testin kapsam geçerliliğinin sağlanabilmesi için önce literatür taraması ile yer bilimleri konusu üzerine yapılmış çalışmalar ve bu çalışmalarda kullanılmış olan maddeler incelenmiştir. Daha sonra öğrencilerin kullanmakta olduğu ders kitapları incelenerek konuların kapsamı belirlenmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda belirlenen önermelerden oluşan sorular uzman görüşleri de alınarak düzenlenmiştir. Aşağıdaki tabloda  yer bilimleri alanında yer alan konular ve sorular yer almaktadır:

Tablo 6: Konu Başlıkları ve Soru Maddeleri

Konu Başlıkları	Soru Maddeleri
Güneş, Dünya ve Ay	1, 2, 5, 6, 7, 8, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21
Ay’ın yapısı ve özellikleri	4, 7
Ay’ın hareketleri ve evreleri	3, 4,
Güneş’in yapısı ve özellikleri	9, 10, 11, 12, 13, 14,

 

Aşağıdaki tabloda ise soruda yer alan kavram yanılgıları yer almaktadır:

 

 

 

 

 

Tablo 7: Kavram Yanılgıları ve Soru Maddeleri

No	Sahip Olunan Kavram Yanılgıları	Literatürdeki benzer sonuçlar
1	Dünya sadece dönme hareketi yapar.	Ertuğrul, A. & Karamustafaoğlu, S. (2020)
	Dünya’nın 3 farklı hareketi vardır.
	Dünya Güneş’in çevresinde döner.
2	Dünya doğudan batıya doğru dönüyor	Uğurlu, N.B. (2005); Ertuğrul, A. & Karamustafaoğlu, S. (2020)
	Dünya Güneş’in çevresinde 1 yıl 6 günde döner.
	Dünya sadece dönme hareketi yapar.
	Dünya Güneş’in çevresinde döner.
3	Ay’ın evreleri, Ay Dünya’nın gölgesinde kaldığı için oluşur.	Öztürk, D. (2011).
	Ay’ın evrelerinin sebebi bulutlar arkasında kalmasıdır.
4	Dünya ve Güneş dolanır, Ay döner.	Ülker, S. & Kacakülah, A. (2020).
5	Güneş Dünya’dan daha küçüktür.	Uğurlu, N.B. (2005); Uğurlu, N.B. (2005); Ülker, S. & Kacakülah, A. (2020); Kara, F. & Kefeli, N. (2019).
	Güneş ve Ay aynı büyüklüktedir.
	Güneş, Dünya ve Ay benzer büyüklüktedir.
	Dünya Güneş’ten büyüktür.
6	Güneş ve Ay aynı büyüklüktedir.	Özdemir, E. B. (2019).
7	Dünya kendi etrafında dolanır.	Ertuğrul, A. & Karamustafaoğlu, S. (2020); Bostan, A. (2008); Uğurlu, N.B. (2005); Bostan, A. (2008).
	Dünya’nın Güneş etrafında dönmesi sonucu gece gündüz oluşur.
	Güneş Dünya’nın etrafında döner.
	Ay Dünya etrafında dönerken Ay’ın gittiği yerler geceyi, Ay’ı görmeyen yerler ise gündüzü yaşar.
8	Dünya’nın boş bir küredir ve insanların bu Dünya’nın içindeki boş bir yüzeyde yaşarlar.	Uğurlu, N.B. (2005); Arıkurt, E., Durukan, Ü.G.& Şahin, Ç. (2015); Ertuğrul, A. & Karamustafaoğlu, S. (2020).
	Dünya bir uzay gemisidir.
	Dünya elips şeklindedir.
	Dünya’nın şekli yumurtaya benzer.
9	Güneş geceleri yok olur.	Ertuğrul, A. & Karamustafaoğlu S.(2020); Uğurlu, N.B. (2005); Bülbül, E., İyibil, Ü.G., Şahin, Ç. (2013).
	Gündüzden geceye geçilirken Güneş dağların arkasına gizlenir.
	Gündüzleri güneş çıkar.
10	Dünya Güneş’in çevresinde döner.	Ertuğrul, A. & Karamustafaoğlu, S. (2020); Uğurlu, N.B. (2005).
	Güneş Dünya’nın etrafında döner.
11	Güneş evrendeki en büyük yıldızdır.	Uğurlu, N.B. (2005); Arıkurt, E., Durukan, Ü.G.& Şahin, Ç. (2015); Emrahoğlu, N., & Öztürk, A. (2009).
	Güneş milyonlarca yıldızdan daha sıcak olduğu için yıldızlar gündüzleri kaybolur.
	Yıldızlar Güneş sayesinde parlaktır.
	Yıldızlar ışık gücünü Güneşten alan gezegenlerdir.
12	Gökyüzüne baktığımızda Çobanyıldızı bulunur.	Arıkurt, E., Durukan, Ü.G.& Şahin, Ç. (2015); Uğurlu, N.B. (2005).
	Yıldız çeşitlerinden biri de kuyruklu yıldızdır.
	Güneş evrendeki en büyük yıldızdır.
13	Yıldızlar ısı ve ışık kaynağı değildir.	Uğurlu, N.B.(2005); Bülbül E.,İyibil , Ü.G. Şahin (2013); Öztürk A., &Doğanay, A.(2013); Arıkurt, E., Durukan, Ü.G.& Şahin, Ç. (2015).
	Gezegenler sönmüş yıldızlardır.
	Gezegen ışık yayan gök cismidir.
	Yıldızlar Güneş sayesinde parlaktır.
14	Yıldızların şekli beş köşe genlidir.	Arıkurt, E., Durukan, Ü.G.& Şahin, Ç. (2015); Bülbül, E., İyibil, Ü.G., Şahin, Ç. (2013).
	Yıldızların şekli hayvana benzer.
15	Yıldızlar Güneşin aydınlattığı gök cisimleridir.	Emrahoğlu, N., & Öztürk, A. (2009); Bülbül, E., İyibil, Ü.G., Şahin, Ç. (2013); Uğurlu, N.B. (2005); Bostan, A. (2008).
	Yıldızlar ışık gücünü Güneşten alan gezegenlerdir.
	Yıldızlar gece çıkar.
	Yıldızlar ısı ve ışık kaynağı değildir.
	Gündüz yıldızlar ışık göndermez
	En büyük yıldız olan Güneş ışığından dolayı diğer küçük yıldızların ışıkları görünmez.
16	Yıldızlar ısı ve ışık kaynağı değildir.	Uğurlu, N.B. (2005); Emrahoğlu, N., & Öztürk, A. (2009).
	Yıldızlar ışık saçan gezegendir.
	Yıldızlar aldığı ışığı yansıtan gezegendir.
	Yıldızlar ışık gücünü Güneşten alan gezegenlerdir.
17	Yıldızların şekli beş köşe genlidir.	Arıkurt,E.,Durukan,Ü.G & Şahin, Ç. (2015); Uğurlu, N.B. (2005)
	Yıldızlar  ısı ve ışık kaynağı değildir.
	Yıldızlar Güneş sayesinde parlaktır
	Güneş evrendeki en büyük yıldızdır.
18	Gezegenler gelen ışığı yansıtmaz.	Kurnaz, M. A. & Doğanay, A. (2011); Emrahoğlu, N., & Öztürk, A. (2009); Çoruhlu, T.Ş., Çepni, S. (2016).
	Gezegen ışık yayan gök cismidir.
	Gezegenlerin aydan aldıkları ısı ve ışığı yansıtır.
	Yıldızlar ışık saçan gezegendir.
19	Gezegenlerin aydan aldıkları ısı ve ışığı yansıtır.	Çoruhlu, T.Ş., Çepni, S. (2016); Kurnaz, M. A. & Doğanay, A. (2011); Emrahoğlu, N., & Öztürk, A. (2009).
	Gezegenler gelen ışığı yansıtmaz.
	Gezegen ışık yayan gök cismidir.
20	Bütün gezegenler bir çizgi üzerindedir.	Bülbül, E., İyibil, Ü.G., Şahin, Ç. (2013); Ertuğrul, A. & Karamustafaoğlu, S. (2020); Kurnaz, M. A. & Doğanay, A. (2011).
	Bütün gezegenler Dünya etrafında döner.
	Gezegenler kendi ekseni etrafında dönmezler.
	Gezegenlerin yörüngesi yoktur.
21	Dünya elips şeklindedir.	Ertuğrul, A. & Karamustafaoğlu, S. (2020); Öztürk, A. & Doğanay, A. (2013).
	Dünyanın şekli yumurtaya benzer.
	Dünya’nın üst kısmı düzdür.

 

Yapı geçerliliği: Ölçme aracı doğrudan gözlemlenemeyecek soyut yapıları ölçmek için kullanılabilmektedir. Bu durumda soyut yapıları gözlemlenebilir hale getirmek için uygun maddelerin yazılması gerekmektedir. Ölçme aracında yer alan maddelerin istenilen amaca hizmet edip etmediğinin belirlenebilmesi için maddelerin hangi faktörleri temsil ettiği incelenmektedir. Bu inceleme neticesinde ölçme aracının yapı geçerliliği ortaya çıkarılmaktadır (Ergin, 1995). Yapı geçerliliğini belirlemede farklı yöntemlerden faydalanılabilmektedir. Bu yöntemler arasında faktör analizi, bilinen bir ölçekle kıyaslama, ölçülmek istenen nitelik açısından bilinen ve bilinmeyen iki gruba ölçek uygulama neticesinde sonuçları karşılaştırma ya da uzman görüşlerinden faydalanma yer almaktadır (Büyüköztürk vd., 2014; Karasar, 2014). Çalışmamızda yapı geçerliliği için uzman görüşlerinden faydalanılmıştır. Sorular uzmanlara inceletilmiş ve onların görüşlerine göre düzeltmeler yapılmıştır.

4. Madde Analizi

Testin güvenilirlik ve geçerlilik çalışmaları ile birlikte testte yer alan maddelerin analiz edilmesi ve istatistik değerlerinin hesaplanması da gerekmektedir. Madde güçlük indeksi ile madde ayırt ediciliği gibi değerler test geliştirme aşamasında testi değerlendirme ve geliştirme konusunda yardımcı olmaktadır (Büyüköztürk vd., 2014). Madde analizi, kullanılan maddelerin beklentileri ne derece karşıladığını, ölçmek istenen nitelikleri ne kadar doğru ölçtüğünü, maddelerin ne kadar kullanışlı olduğunu ve maddelerde yer alan hataları ve düzeltilmesi gereken unsurların neler olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Böylece hazırlanan maddeler amaca daha uygun bir hale getirebilmektedir. Bunun sonucunda uygulamalarda istenilen sonuçlar elde edilebilmektedir (Tezbaşaran, 2008).

 

Madde analizleri amacıyla öncelikle test sonuçları değerlendirilmiş ve alt ile üst gruplar oluşturulmuştur. Bu kapsamda katılımcıların aldıkları puanlar büyükten küçüğe doğru sıralanmıştır. En yüksek puan alandan başlanıp % 27’lik üst kısım ile en düşük puan alandan başlanıp % 27’lik kısım alınmıştır. Üst kısım, üst grubu; alt kısım ise alt grubu oluşturmaktadır. Madde analizleri ise bu alt ve üst grup dikkate alınarak yapılmaktadır (Tezbaşaran, 2008).

İki aşamalı test 349 kişiye uygulanmıştır. Öğrenciler aldıkları puanlara göre sıralanmış ve alt-üst gruptaki % 27’lik kısım ile alt ve üst gruplar oluşturulmuştur. Alt ve üst grup 37 öğrenciden oluşmaktadır.

Şekil 2: Alt ve Üst Gruplar

 

5. Madde Güçlüğü

Testteki maddelerin ne kadarına doğru cevap verildiğinin bir göstergesi olan madde güçlüğü, testteki soruların öğrenciler için ne kadar zor olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Madde güçlük indeksi her soru için ayrı ayrı hesaplanmaktadır. Madde güçlük endeksi 0-1 arası bir değer almaktadır. Madde güçlük indeksinin 0 olması kimsenin o soruya doğru yanıt veremediğini, 1 olması da herkesin doğru yanıt verdiğini gösterir. Her ikisi de istenmeyen durumdur.

Sorulara ait güçlük indeksleri aşağıdaki gibidir:

 

 

 

Tablo 8: İki Aşamalı Test Madde Güçlük İndeks Değerleri

Sorular	pJ		Sorular	pJ
1	0.68		12	0.51
2	0.54		13	0.63
3	0.36		14	0.49
4	0.52		15	0.46
5	0.78		16	0.53
6	0.57		17	0.48
7	0.53		18	0.25
8	0.28		19	0.37
9	0.57		20	0.50
10	0.28		21	0.62
11	0.46

p_{J =} Madde Güçlük İndeksi

 

Madde güçlük indeksi sonuçlarına göre 3, 8, 10 ve 18 ve 19. soruların zor; 5. sorunun kolay olduğunu söylemek mümkündür. 8. ve 18. soruların madde güçlük indeksleri düşüktür. Bu sorular üzerinde küçük geliştirme ve düzeltmeler yapılabilir.

6. Madde Ayırt Ediciliği

Ayırt edicilik indeksi, testte yer alan maddenin ölçülmek istenilen nitelik bakımından katılımcıları ne kadar ayırt edebildiğini göstermektedir. Ayırt edicilik indeksinin değeri -1 ile +1 arasında değişmektedir. Ayırt edicilik indeksi sıfıra (0) yaklaştığında maddenin ayırt ediciliği düşmektedir. Bu maddelerin testten çıkarılması gerekmektedir. Ayırt edicilik indeksi 1’e yaklaştığında ise maddenin ayırt ediciliğinin iyi olduğu ifade edilmektedir. Ayırt edicilik indeksi 1’e yaklaştığında ise ters yönde bir ayrım yapıldığı kabul edilmektedir. Bu durumda da madde testten çıkarılmaktadır (Büyüköztürk vd., 2014).

Testteki herhangi bir soruya doğru cevap veren katılımcı sayısının üst grupta çok alt grupta ise az olması beklenmektedir. Bu şekilde o soruyu bilen katılımcı ile bilmeyen katılımcı birbirinden ayrılmaktadır. Bazen bunun tam tersi de gerçekleşebilmektedir. Soruya doğru cevap veren katılımcı sayısı alt grupta daha çok olabilmektedir. Bu durum negatif ayırt edicilik olarak değerlendirilmektedir. Böylece ters yönde bir ayrım yapılmaktadır, bu maddelerin testten çıkarılması gerekmektedir. Büyüköztürk ve arkadaşlarına (2014) göre ayırt edicilik değeri aşağıdaki gibi yorumlanmaktadır:

• Değerin 0,40‘dan büyük olması durumunda maddenin ayırt ediciliğinin çok iyi olduğu ifade edilmektedir.
• Değerin 0,30 ile 0,39 aralığında olması durumunda madde kullanılabilmektedir. İyi bir madde olarak kabul edilmektedir. Ancak küçük geliştirmeler yapılması da mümkündür.
• Değerin 0,20 ile 0,29 aralığında olması durumunda maddenin düzeltilmesi gerekmektedir.
• Değerin 0,20’den küçük olması durumunda ise maddenin ölçme aracından çıkarılması veya tamamen değiştirilmesi gerekmektedir.

 

Sorulara ait ayırt edicilik indeksleri aşağıdaki gibidir:

Tablo 9: İki Aşamalı Test Madde Ayırt Edicilik İndeks Değerleri

Sorular	pjx		Sorular	pjx
1	0.57		12	0.70
2	0.72		13	0.61
3	0.59		14	0.73
4	0.60		15	0.66
5	0.45		16	0.63
6	0.77		17	0.74
7	0.72		18	0.24
8	0.24		19	0.62
9	0.67		20	0.68
10	0.37		21	0.48
11	0.63

pJX = Madde Ayırt Edicilik İndeksi

 

Madde ayırt edicilik indeksi sonuçlarına göre 8. ve 18. soruların madde ayırt edicilik indeksleri düşüktür. Bu sorular üzerinde küçük geliştirme ve düzeltmeler yapılabilir.

 

 

ikleri doğru ve yanlış cevap sayıları ve yüzdeleri yer almaktadır.

 

 

 

 

 

 

Tablo 10: Madde 1 Cevaplanma Sayıları ve Yüzdeleri

Değerlendirme Kriterleri	n	%
Doğru Cevap – Doğru Neden	253	72,5
Yanlış Cevap – Doğru Neden	22	6,3
Doğru Cevap – Yanlış Neden	21	6,0
Yanlış Cevap – Yanlış Neden	53	15,2

 

Çalışma grubunu oluşturan 349 öğrencinin tümü soruyu cevaplandırmıştır. 253 öğrenci B-C işaretleyerek doğru cevap – doğru nedenle ile cevap vermiştir, bu öğrenciler çalışma grubunun %72,5’ini oluşturmaktadır.